समाजसंवाद
▫️मख़दुम समाचार▫️
९.६.२०२३
१८९३ मध्ये मुंबईत पहिली हिंदू-मुस्लिम दंगल झाली. याचाच फायदा घेत बाळ गंगाधर टिळकांनी गणेशोत्सवात मुस्लिमांविरुद्ध खूप विष ओकले आणि मुंबईप्रमाणे पुण्यात दंगली घडवून आणल्या. हिंदू-मुस्लिम समाजात द्वेष आणि अंतर निर्माण करण्यात टिळक यशस्वी झाले. त्याच वर्षी १८९४ मध्ये पुण्याच्या जाहीर सभेत राजर्षी शाहू महाराजांचा सत्कार करण्यात आला. या सत्कार सभेतील आपल्या भाषणात शाहू महाराजांनी पुण्यातील हिंदू-मुस्लिम दंगलीचा संदर्भ देत जाहीर सभेतील कार्यकर्त्यांना हिंदू-मुस्लीम समाजामध्ये प्रेम-बंधुभाव निर्माण करून समाजात शांतता राखण्याचे आवाहन केले.
२०२३ मध्ये ही गोष्ट तुम्हाला सामान्य वाटेल, पण १९८४ मध्ये तरुण छत्रपती शाहू महाराजांनी १२९ वर्षांपूर्वीच्या दंगलीचे राजकारण आणि त्याचे समाजावर आणि राष्ट्रावर झालेले विपरीत परिणाम पाहिले होते. बहुजन समाजाला गुलाम बनवण्यासाठी ब्राह्मणवाद आता मनुस्मृतिऐवजी दंगलीचा वापर करेल हे त्यांना समजले होते. ब्राह्मणवादाच्या चिथावणीने हिंदू आणि मुस्लिमांनी एकमेकांशी भांडू नये यासाठी ते आयुष्यभर प्रयत्न करत राहिले. सामाजिक एकात्मता आणि राष्ट्रीय एकात्मता मजबूत करण्यासाठी हिंदू-मुस्लिम समाजात एकता असणे आवश्यक आहे, हे ते समाजाला नेहमी समजावून सांगत असत.
१९२० मध्ये एका भाषणात राजर्षी शाहू महाराज म्हणतात...
"हिंदू आणि मुस्लिम हे एकाच राष्ट्राचे वेगवेगळे भाग आहेत. आज संपूर्ण भारत जातीयवादाने त्रस्त आहे, जातीय गृहयुद्धासारखी परिस्थिती निर्माण झाली आहे. सजीवांच्या तुलनेत आदिवासी, दलित, मागास, मुस्लिम यांच्या जीवनात महत्त्व उरलेले नाही.
बलात्कार, खून, दंगलीत निष्पाप मुले अनाथ झालेली पाहून, आपल्या बहिणी विधवा झालेल्या, म्हातारे आई-वडील निराधार होताना, झोपडपट्ट्या जळताना पाहून, पुन्हा दिवे नसलेली शहरे बघून प्रत्येक माणूस दु:खी आणि खेद व्यक्त करतो. करून काय उपयोग?"
तसे होत नसेल तर आजपर्यंत सामूहिक पातळीवर काही प्रयत्न झाले आहेत का? नाही. शाहू महाराजांनी १२९ वर्षांपूर्वी हे जातीय संकट जाणले आणि हिंदू-मुस्लिम ऐक्य राखण्यासाठी तुम्ही विशेष प्रयत्न करा, असे सांगितले.
त्या काळात ब्राह्मण आणि प्रभू वगळता सर्व मराठा, लिंगायत, जैन, मुस्लिम समाज मागासलेला होता. याचे मुख्य कारण म्हणजे शिक्षणाचा अभाव. १९०१ मध्ये शाहू महाराजांनी मराठा आणि जैन बोर्डिंगची स्थापना केली. शाहू महाराजांनी मुस्लिम समाजातील प्रतिष्ठित लोकांना शिक्षणाची आवड असलेला समाज निर्माण करण्यासाठी प्रयत्न करण्यास सांगितले आणि त्यासाठी आवश्यक ती मदत करण्याचे आश्वासन दिले, परंतु कोणीही पुढे आले नाही. त्यानंतरही शाहू महाराज गप्प बसले नाहीत. व्हिक्टोरिया मराठा बोर्डिंगमध्ये १० गरजू मुस्लिम मुलांना प्रवेश देऊन त्यांनी या संस्थेत मुस्लिम शिक्षण सुरू केले. या १० विद्यार्थ्यांमध्ये १ कर्नाटकातील अथनी गावचा शेख मुहम्मद युनूस अब्दुल्ला होता.
शाहू महाराजांनी महमूद युनूस याला राजाराम महाविद्यालयातून पदवी घेतल्यानंतर आपल्याच संस्थेत मामलेदार या पदावर नियुक्त केले. आजच्या मुस्लिमांनी १२७ वर्षांपूर्वी आपल्या शिक्षणाची काळजी कोणाला होती याचा थोडा विचार करावा, स्वतःच्या पैशातून शिक्षण संस्था उभारून, शिक्षणाच्या बाबतीत राजर्षी शाहू महाराजांना तुमच्याबद्दल किती सहानुभूती होती हे लक्षात घ्यावे. एका मुस्लिम मुलाला शिक्षण देऊन नंतर त्याला त्यांच्याच संस्थेत मामलेदार पदावर त्यांनी नोकरी दिली होती.
१९०५ मध्ये शाहू महाराजांनी प्रतिष्ठित मुस्लिम लोकांची बैठक घेऊन 'मोहम्मदन एज्युकेशन सोसायटी'ची स्थापना केली आणि त्याअंतर्गत मुस्लिम बोर्डिंग सुरू केले. विशेष म्हणजे शाहू महाराज स्वतः या बोर्डिंगचे अध्यक्ष झाले. जे इतर मराठा, जैन, लिंगायत बोर्डिंगचे झाले नाहीत. आणि युसूफ अब्दुल्ला यांना काळजीवाहू म्हणून नेमले.
शाहू महाराजांनी मुस्लिम बोर्डिंगसाठी २५,००० चौरस फुट जागा दिली आणि त्यावर इमारत बांधण्यासाठी ५, ५०० दान दिले. संस्थेच्या जंगलातून सागवान लाकूड देण्यात आले आणि काही दिवसातच त्या ठिकाणी दुमजली इमारत उभी राहिली. २५० रुपये वार्षिक अनुदानही जाहीर करण्यात आले.
मुस्लीम समाजातील नागरिकांनी त्यांचा कुराण हा धर्मग्रंथ अरबीत असल्याने वाचता येत नसल्याचं बोलून दाखवलं. त्यानंतर शाहू महाराजांनी स्वतः २५,००० रुपयांची देणगी दिली आणि कुराण ग्रंथ मराठीत आणला.
मुस्लिम समाजाच्या शैक्षणिक विकासासाठी शाहू महाराजांचे योगदान मुस्लिम समाज कधीही विसरु शकत नाही. संस्थेच्या मुस्लिम धार्मिक स्थळ दर्ग्यातील मुलांना त्यांनी बोर्डिंगही दिले. राजर्षी शाहू महाराजांची जागा कोणीही घेऊ शकत नाही.
#राजर्षी_शाहू_महाराज_छत्रपतींनी मुस्लिम समाजाच्या शैक्षणिक उन्नतीसाठी मुस्लिम बोर्डिंगची स्थापना केली. शाहू महाराजांनी मुस्लिमांचे शैक्षणिक मागासलेपण दूर करण्याचा प्रयत्न केला. मुस्लिमांच्या मागासलेपणाची चेष्टा केली नाही. बिकट परिस्थिती असतानाही शाहू महाराजांनी महात्मा फुले आणि सावित्रीमाई फुले यांना त्यावेळी मदत करणाऱ्या गफ्फार मुन्शी बेग, उस्मान शेख, फातिमा शेख यांना आपल्या कार्याने जिवंत ठेवले. शाहू महाराजांनी विविध जातींसाठी (मराठा, जैन, लिंगायत) बोर्डिंगची स्थापना केली. आजही शाहू महाराजच मुस्लिम बोर्डिंगचे अध्यक्ष आहेत.
अशा या सर्वधर्म समभावाचे व सर्व जातधर्मिय एकोप्याचे उदाहरण असलेल्या 'कलानगरी' कोल्हापूरला जात धर्माच्या नावाखाली दंगली घडवुन बट्टा लावण्याचे काम काही समाजकंटकांकडुन करण्यात येत आहे. तसेच त्या आगीत तेल ओतून भडकवण्याचे काम काही वर्णवर्चस्ववादी, सनातनी, हिंदुत्ववादी टोळकी करत आहेत. यातुन एकप्रकारे 'राजर्षी शाहूमहाराज छत्रपती व त्यांचे कोल्हापूर' यांनाच बदनाम करण्याचा सैतानी डाव रचला जात आहे. त्यासाठी हा हा डाव हाणून पाडण्यासाठी डोके शांत ठेवून सारासार विवेकबुद्धी जागृत ठेवून सजग राहणे हिताचे आहे...!
- बाळासाहेब कदम.
إرسال تعليق